Bunaíodh Acadamh Fódhla i 2001 chun scoláireacht agus léinn sa t-seana mhódh gaolach do chur chun cinn. Dob’ í amhránaíocht ar an Sean-nós an chéad ábhar. Tá Stair Dhúchasach curtha leis i bhFomhair 2004 agus Talamhaiocht sa bhliain 2006. Tá Dáimh Fuinnimh tosnaithe i bhFomhar 2007. Tá dáimhibh ceoil ghuinearálta agus Gaoluinn canúnach beartaithe do sna blainta beaga romhain amach. Oireann don Acadamh leathanú go mbeidh gach gnéith de chultúir na nGael idir láimhibh acu.
Ní cuirtear cáilleachtaí céime nó a leithéid ar fáil ach is féidir le duine scrúdú saiochta d’fhiafraí tar éis tréimhse dian-staidéir trí mbliana ach ní mór bheith fíor dhóchasach chun tabhairt faoi a leithéid de thriail.
Tá toraíocht agus taighde eolais mar príomh tréith ag an Acadamh. Fáiltíonn siad roim eolas ar aon bailiúchán nó taisce d’aon tsaghas.
Aidhmeanna an Acadaimh
i. Taighde léannta do dhéanamh ar na iarsmaí atá fágtha de chultúr na nGael.
ii. Torthaí a gcuid saothair do chuir ar fáil don pobal.
iii. Scoláireacht agus léinn gaelach do chur chun cinn
Feidhmiú an Acadaimh.
Rialaíonn baill an Acadaimh stiúiriú Acadamh Fódhla. Deintear gach cinneadh ag a gcruinnithe. Baintear úsáid as a gcóras bhótála chun gach cinneadh do dheanamh. Is “Oillscoil scairte” é agus bíonn an oiread céanna béim ar fhoghluim an mhuinteóra agus a bhíonn le staidéar an scoláire. Creideann an Acadamh go bhfuil caighdeán an oideachais sna h-institiúidí tríú léibhéal dírithe agus riartha anois ar nós gnótha agus go bhfuil scoláireacht agus léinn ar an gcaol chuid dá bharr.
Tá córas aitheantais difriúil againn. Tar éis trí mbliana mar bhall Acadaimh (ní mór bliain de cheachtanna do bheith déannta agat chun bheith id’ bhall), bíonn cead ag duine cuir isteach ar scrúdú. Scrúdaíonn baill an Acadaimh an iarathóir ar gach uile gnéith dá abhar. (i gcás sean nós ní mór bheith ábaltha gach gnéith do mhíniú go mionn, taispeántas orthu do léiriú, é mhuineadh, an fheabhalsúnacht, an stair, na sain tréithe a bhaineann leis an uirlis – sa chás seo an guth agus an corp daona, do ríomh agus mar sin de) Déanann bail an Acadaimh bhótáil ansan sa bhfuirm seo leannas;
Bronann éirleamh an Acadaimh cloch bán, cloch órdha agus cloch ghlas ar gach ball i láthair. Caitheann na baill a bhóta trí cheann des na clocha do chuir i mbosca na bhótála. Má bhíonn tromlach na gcloch glas cialaíonn sé seo “níl tú maith do dhóthain fós ach is féidir leat an scrúdú do thriail arís uair eile.” Cialaíonn tromlach ordha “Níl tú maith do dhóthain agus ní bheidh riamh mar sin níl cead agat teacht chun scrúdaithe arís” agus cialaíonn tromlach bhán go bhfuil rith an ráis leat agus brontar an gradam “Saoi Sean Nóis” ort.
Beidh roinnt daoine ina saoithe do réir a chéile. Is é an dearadh chéanna a bheidh ar na boinn go léir ar thosach agus gan ach ainm an saoi féin breacaithe ar an cúl i dteannta an bhliain ar ar aimsíodh an gradam. Tá sé i gceist againn bonn aon saoi a bhásaíonn do ghlaoch thar nais agus iad do chuir ar chlár i Halla na nDáimh – beidh taobh a n’aimneacha iompaithe amach ionas go mbeidh a gcuimhne i láthair ag ár gcuid cruinnithe agus éigsí uilig.
Cé ‘tá chun taribhe a bhaint as an Acadamh
Aon duine gur suim leo an saoghal nó cultúr gaolach. Aon duine atá bágúil don obair atá ar siúl agus aidhmeanna an Acadaimh.
